سرمایههای مردمی همچنان در حبس خانگی
در حال حاضر کشور ما از یکسو با حجم نقدینگی سرگردان مواجه است و از سوی دیگر پروژههای بزرگ و ملی ما به علت کمبود سرمایه دچار ضعف است. بخصوص بخش انرژی که به شکلی موتور محرک در کشور ماست در حال حاضر با مشکلات جدی مواجه شده است.
به گزارش گروه بررسی مطبوعات اقتصاد آنلاین روزنامه "تهران امروز" در گزارشی به بررسی برنامه دولت برای جذب دوباره سرمایه های اقنتصادی پرداخته است:
ثبات نسبی در بازار ارز و طلا و عدم تمایل دولت به افزایش نرخ سود بانکی این سوال را پیش آورده است که مردم خرده سرمایههای خود را در چه مسیری سرمایهگذاری کنند و برنامه دولت برای جذب سرمایههای خرد مردمی چیست؟ در حال حاضر تورم رسمی حدود 40 درصد و حداکثر سود سالانه بانکی هم 20 درصد است. به عبارتی پسانداز در بانکها با حداکثر نرخ سود بانکی به معنای از دست رفتن ارزش واقعی سپردههایی است که صاحبان سرمایههای خرد در بانکها پسانداز میکنند. در حال حاضر هم بازارهایی نظیر ارز و طلا جذابیت خود را از دست داده است و از آن طرف هم بسیاری از مردم با ساز و کارهای بازارهای دیگری مانند بورس آشنا نیستند و حتی از ورود به این بازار واهمه دارند. بنابراین نوعی از بلاتکلیفی در مردم دیده میشود که با سرمایههای خرد خود چه کنند؟ قبلتر این امیدواری وجود داشت که دولت نرخ سود بانکی را به نرخ تورم رسمی نزدیک کند و به این ترتیب مردم برای سپرده گذاری در بانکها بیشتر ترغیب شوند. اما چنین اتفاقی نیفتاده است. بازارهایی مانند مسکن و خودرو هم جذابیت یکی دو سال گذشته را از دست دادهاند و بخش مسکن اگر چه از جذابیت نسبی برخوردار است اما لازمه حضور در این بخش هم داشتن سرمایه قابلتوجه است که بسیاری از دارندگان سرمایه خرد به این بازار راهی ندارند. در چنین شرایطی چه باید کرد و دولت چگونه میتواند با استفاده از سرمایههای خرد مردمی به اقتصاد تحرک لازم را ببخشد؟ چگونه میتوان دلارهای خانگی را راهی بازار کرد و آیا جذاب کردن نرخ سود بانکی یکی از این راههاست؟ آیا میتوان مردم را به سپردهگذاری ارزی ترغیب کرد؟ بیاعتمادی که دارندگان ارز به بانکها دارند و بیم آنرا دارند که سپردههای ارزی شان با ریال تسویه شود، چگونه قابل رفع است؟
در همین ارتباط نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، معتقد است که دولت باید در مرحله اول جذابیت فعالیتهای سفتهبازی را کاهش دهد و در مرحله بعد با ابزارهای مناسب، تهدید نقدینگی مخرب در جامعه را تبدیل به فرصت کند. محمدرضا پورابراهیمی معتقد است، البته در حال حاضر بخشی از سرمایهها تبدیل به ارز و طلا شده است و بخش دیگری از سرمایههای خرد در قالب حسابهای جاری یا قرض الحسنه در بانکها قرار دارد. اما همچنان این سرمایهها در جای درستی قرار ندارند و دولت باید از این فرصت استفاده کند و بتواند آن را در مسیر درست هدایت کند. همکار او محمد حسن نژاد در مجلس هم معتقد است بازار سرمایه بهترین محل برای جذب این نقدینگی در جامعه است. عضو کمیسیون برنامه و بودجه میگوید: «در بازار سرمایه طرح اوراق خزانه اسلامی طراحی شده که سود تعلق گرفته به آنها بالاتر از نرخ تورم و سود بانکی است. این امکان یکی از راههایی است که دولت میتواند به وسیله آن نقدینگی موجود در جامعه را جمعآوری کند.» محمدعلی احمدزاده اصل هم به عنوان کارشناس بازار سرمایه معتقد است بهترین راه جذب نقدینگی در بازار سرمایه است و از طریق این بازار است که میتوان نقدینگی سرگردان در جامعه را جذب کرد؛ اما باید برای ورود سرمایهگذاران تازهکار اطلاعرسانی انجام داد و راه درست ورود به بازار سرمایه را به آنها نشان داد.
دوگانگی سیل نقدینگی و کمبود اعتبار
سال گذشته و با موازات پیش گرفتن میزان تورم از سود بانکی، بخش زیادی از سرمایهها از سیستم بانکی خارج شد و به بازار طلا و ارز روان شد و باعث شد تا قیمت ارز و طلا جهش یابد و در کنار آن بخش زیادی از بازار در دست سفتهبازان بیفتد. اما با آغاز سال 92 از میزان جذابیت بازارهایی مانند طلا و ارز کاسته شده است و بسیاری معتقدند بخش زیادی از سرمایههای خرد و سرگردان مردم بهدنبال محل مناسبی برای سرمایهگذاری هستند. به اعتقاد کارشناسان یکی از بهترین مکانها برای جذب این سرمایهها بازار سرمایه است. محمدرضا پورابراهیمی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس جزو این دسته است. اما او پیش از آن تاکید میکند در حال حاضر دو وظیفه مهم دارد. نماینده کرمان در مجلس ادامه میدهد، دولت باید با اتخاذ سیاستهای مناسب مزیتهای بازارهای سفتهبازی و دلالی را از آنها بگیرد. در واقع باید خرید و فروشی که به خلق ثروت در کشور منتهی نمیشود را از میان ببریم یا به حداقل برسانیم. در واقع دولت و بخش اقتصادی آن وظیفه دارد تا با اتخاذ سیاستهای مناسب از سفتهبازی جلوگیری کند. در این شرایط است که دولت باید گام دوم را بردارد. پورابراهیمی در توضیح گام دوم هم میگوید: «در حال حاضر کشور ما از یکسو با حجم نقدینگی سرگردان مواجه است و از سوی دیگر پروژههای بزرگ و ملی ما به علت کمبود سرمایه دچار ضعف است. بخصوص بخش انرژی که به شکلی موتور محرک در کشور ماست در حال حاضر با مشکلات جدی مواجه شده است. در واقع واحدها و پروژههای عمرانی و توسعهای ما با کمبود سرمایه ثابت روبهرو هستند. این یک دوگانگی را نشان میدهد که دولت هم باید با نقدینگی مبارزه کند و هم با مشکل کمبود و جذب نقدینگی. به این ترتیب به نظر میرسد دولت یازدهم باید تلاش کند تا این سرمایهها را به این بخشهایی که کمبود دارد هدایت کند.» اما به اعتقاد بسیاری چالش اصلی دولت، همین شکل هدایت نقدنگی به سمت اقتصاد مولد و پروژههای سودآور است. پورابراهیمی در پاسخ میگوید: «پروژههای بخش انرژی میتواند برای سرمایهگذاران بسیار سودآور باشد. اما سازوکار شکل جذب این سرمایهها را باید وزارت اقتصاد و بانک مرکزی تعیین کنند. اما یکی از پیشنهادها میتواند جذب از طریق بازار سرمایه باشد. ما پیش از این بحث اوراق سلف نفتی را داشتیم که مطابق آن سرمایهگذار میتواند با خرید اوراق تضمینی آن از افزایش قیمت نفت هم سود ببرد.»
راههای ورود سرمایهگذاران تازهکار به بورس
محمد حسن نژاد عضو کمیسیون برنامه و بودجه هم به یکی دیگر از امکانهای موجود در بازار سرمایه اشاره میکند و میگوید: «در سازوکاری که سازمان بورس برای اوراق خزانه اسلامی تعریف کرده، پرداخت سود بالاتر از نرخ تورم موجود در جامعه پیشبینی شده است. در واقع قرار است این نقدینگی برای طرحهای توسعهای و بلندمدت در کشور هزینه شود که به وسیله آن سرمایهگذار که مردم باشد به سود مناسب برسد و هم دولت بتواند از طریق این امکان نقدینگی را جمع کند و آن را به مسیر درست هدایت سازد.» این نماینده مجلس تاکید میکند، رشد حدود 70درصدی بازار سرمایه از ابتدای سال نشان داد که مردم میتوانند سرمایههای خود را بدون نگرانی در این بخش به کار بگیرند. اما یکی از نگرانیهایی که سرمایهگذاران خرد برای ورود به بازار سرمایه دارند، عدم آشنایی با این بازار است. محمدعلی احمدزاده اصل کارشناس بازار سرمایه معتقد است که باید در این خصوص راهنمایی لازم توسط رسانهها انجام شود و به کسانی که برای اولین بار خواستار ورود به بازار بورس هستند، توصیههای لازم را داشته باشند. مدیر شرکت سرمایهگذاری امید معتقد است، بازار سرمایه بهترین محل برای سرمایههای خرد مردم است و هر کسی با اندک سرمایهای میتواند در این بازار شرکت کند. البته هر اندازه بازار سرمایه در کشورمان تقویت شود، صنایع مهم کشور تقویت میشوند و در نهایت اقتصاد کشورمان از این موضوع سود میبرد. او در توصیه به سرمایهگذاران تازهکار میگوید: «بازار سرمایه برای به حداقل رساندن احتمال شکست و ضرر برای سرمایهگذارانی که در این بازار حرفهای نیستند، ابزارهای مختلفی را تدارک دیده است که صندوقهای سرمایهگذاری، شرکتهای مشاورهای و سبدگردانهاست.» به گفته احمدزاده، از طریق مشاوره و اطلاعات کارگزاریها و دیگر ابزارهایی که ذکر شد، سرمایهگذاران خرد میتوانند سرمایههای خود را از آسیب احتمالی حفظ کنند. در واقع شرکت و صندوقهای سرمایهگذاری همان کار معاملهگرهای حرفهای را انجام میدهند و سرمایه خرد سرمایهگذاران خود را به خوبی حفظ میکنند.